درباره هبت الله آخوندزاده رهبر گروه طالبان
در این مطلب به معرفی هبت الله آخوندزاده، رهبر فعلی گروه طالبان می پردازیم. همچنین بیوگرافی مختصری نیز از وی و اتفاقات دوران رهبری اش ارائه خواهیم داد.
بیوگرافی هبت الله آخوندزاده
هبت الله آخوندزاده در سال ١٩۶١ میلادی در ولایت جوزجان در شمال افغانستان به دنیا آمد. البته بر طبق منابع دیگری محل تولد او استان قندهار می باشد. وی در کودکی و پس از اشغال افغانستان توسط اتحاد جماهیر شوروی همراه با خانواده عازم بلوچستان پاکستان شد. آخوندزاده سپس به تحصیل علوم دینی در پاکستان پرداخت و در دهه هشتاد میلادی به عضویت جنبش مقاومت اسلامی در برابر شوروی درآمد.
هبت الله آخوندزاده یکی از نخستین اعضای گروه طالبان است. وی در سال ١٩٩۴ و همزمان با تاسیس این گروه به عضویت طالبان درآمد. همزمان با افزایش قدرت طالبان در افغانستان آخوندزاده مناصب مهمی را در این گروه عهده دار شد. وی ابتدا به عنوان عضوی از وزارت دعوت و ارشاد (امر به معروف و نهی از منکر)، سپس به عنوان رئیس دادگاه نظامی در استان ننگرهار و در نهایت در مقام قاضی القضات دادگاه عالی مشغول به کار شد. در این دوره و پیش از سقوط طالبان در سال ٢٠٠١ صدور بسیاری از فتواهای دینی طالبان و خصوصا فتواهای مربوط به جنگ توسط آخوندزاده صورت گرفت. او در طی این دوره یکی از برجسته ترین چهره های مذهبی این گروه بود و رابطه بسیار نزدیکی نیز با ملا عمر، رهبر وقت طالبان داشت.
ملا عمر اولین رهبر طالبان
پس از فروپاشی حکومت اول طالبان و اشغال افغانستان توسط نیروهای متحد ناتو، آخوندزاده به عضویت خود در طالبان ادامه داد. هر چند وی در این دوره هرگز مهره ای نظامی یا سیاسی در این گروه به شمار نمی رفت و به عنوان یک چهره مذهبی شناخته می شد.
هبت الله آخوندزاده در بهار سال ٢٠١٦ و پس از ترور اختر منصور توسط نیروهای آمریکایی به عنوان سومین رهبر طالبان برگزیده شد.
اختر منصور دومین رهبر طالبان
اشغال افغانستان توسط طالبان
در تاریخ 29 فوریه سال 2020 ایالات متحده آمریکا و طالبان در دوحه توافقنامه صلحی را به امضا رساندند. بر اساس این توافق ایالات متحده تعهد می داد که تمامی نیروهای خود را از افغانستان خارج کند. بلافاصله پس از عملی شدن این توافق عجیب و خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان، طالبان حملات خود برای تصرف افغانستان را آغاز نمود. طالبان با پیشروی در مناطق روستایی کار خود را آغاز کرد و تا تاریخ دهم ماه اوت حدود 65 درصد از کل خاک افغانستان را تصرف نمود. در همان ماه وزارت داخله افغانستان در طی بیانیه ای اعلام کرد که اشرف غنی، رئیس جمهور وقت افغانستان تصمیم به واگذاری قدرت گرفته است. در نهایت در تاریخ پانزده اوت 2021 نیروهای طالبان وارد کابل شدند و اشرف غنی از پایتخت گریخت.
دوران زمامداری به عنوان رهبر جدید طالبان
انتخاب هبت الله آخوندزاده به عنوان رهبر جدید طالبان انتخاب شوکه کننده ای بود. چرا که پیشبینی ها شانس ملا یعقوب و سراج الدین حقانی برای اختیار این منصب را بیشتر می دانستند. اما اولین موفقیت بزرگ طالبان تحت رهبری آخوندزاده تنها حدود دو سال بعد به وقوع پیوست: پیروزی در جنگ حیاتی درزاب. جنگی سرنوشت ساز که مابین سه جبهه صورت می گرفت: طالبان، داعش و حکومت وقت افغانستان. جنگ درزاب با برتری قاطع طالبان به پایان رسید و راه را برای پیشروی های بیشتر این گروه باز نمود.
در بهار سال ٢٠٢١ و پس از تصمیم عجیب جو بایدن مبنی بر خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان، هبت الله آخوندزاده با صدور اطلاعیه ای از مردم خواست برای یکپارچگی افغانستان به طالبان بپیوندند. طالبان در همان سال برای بار دوم و پس از بیست سال قدرت را در افغانستان به دست گرفت.
آخرین خبرسازی آخوندزاده نیز صدور پیامی به مناسبت فرا رسیدن عید فطر بود. وی در این پیام از جامعه جهانی خواسته بود تا حکومت طالبان را به رسمیت بشناسند. او همچنین در این پیام آمریکا را نیز به مداخله در امور افغانستان متهم کرده بود. آخوندزاده علاوه بر این گروه های داخلی مخالف طالبان را نیز تهدید کرده بود که در صورت اقدام نظامی یا شورش توسط آنها جنگجویان طالبان واکنش جدی و قاطع نشان خواهند داد. جبهه مقاومت ملی افغانستان، جبهه آزادسازی افغانستان و جنبش اسلامی افغانستان مهم ترین گروه های مورد اشاره آخوندزاده بودند.
در حال حاضر اعضای ائتلاف شمال مهم ترین جبهه مخالفان طالبان به شمار می روند. این ائتلاف تحت رهبری احمد مسعود، امرالله صالح و ژنرال علیپور هدایت می شود. همچنین بسم الله خان محمدی، وزیر دفاع پیشین افغانستان نیز بخشی از این ائتلاف است.
در حال حاضر تنها ولایت خارج از کنترل طالبان ولایت پنجشیر است که جبهه مقاومت آن توسط احمد مسعود، فرزند احمد شاه مسعود فرماندهی می شود. احمد مسعود پس از سقوط کابل راهی دره پنجشیر شد و از مردم افغانستان خواست تا جهت مقاومت در برابر طالبان به جبهه وی بپیوندند. مسعود در مقاله ای که در تاریخ 16 اوت در یک نشریه فرانسوی منتشر شد، پنجشیر را آخرین منطقه آزاد میهن در حال احتضار خواند و اعلام کرد که قصد دارد مانند پدرش زندگی خود را وقف مبارزه برای آزادی نماید. در ماه سپتامبر با هجوم همه جانبه طالبان به پنجشیر مناطق بسیاری از کنترل جبهه مقاومت خارج شد و به دست طالبان افتاد. گرچه کارشناسان زیادی معتقدند که این مقاومت دورنمای چندان روشن و قابل دوامی ندارد اما احمد مسعود اعلام کرده است که مقاومت در دره پنجشیر همچنان ادامه دارد.
فرضیه های مرگ
هبت الله آخوندزاده شخصیت بسیار مرموزی است. اطلاعات و دانسته های بسیار کمی از وی موجود است و جز یک عکس تصویر دیگری نیز از او منتشر نشده است. همچنین اینکه وی پس از قدرت گیری مجدد طالبان در افغانستان نیز تا بحال در انظار عمومی ظاهر نشده موجب بروز گمانه زنی هایی در این خصوص شده است. ابتدا در زمستان سال ٢٠٢١ شایعاتی به گوش رسید که وی در جریان یک انفجار در شهر کویته پاکستان به قتل رسیده است. اما این شایعه توسط طالبان تکذیب شد. سپس نیز خبرگزاری فارین پالیسی گزارش داد که وی بر اثر ابتلا به ویروس کرونا جان باخته است. بعد از آن نیز گاردین گزارشی منتشر نمود که نشان می داد آخوندزاده زنده است و در قندهار سکونت دارد. همچنین لازم به ذکر است که وی تا بحال دو مرتبه مورد سوء قصد قرار گرفته که البته هر دوی آنها ناموفق بوده اند.
گفته می شود این عکس تنها عکسی است که از رهبر جدید طالبان در دسترس است
بسیاری از کارشناسان بر این باورند که آخوندزاده فاقد قدرت واقعی و اجرایی در طالبان است و صرفا رهبر تشریفاتی این گروه به شمار می رود. این دسته از کارشناسان معتقدند که حکومت سایه افغانستان توسط سراج الدین حقانی و ملا یعقوب اداره می شود و قدرت اصلی و واقعی طالبان در اختیار این دو فرد است.
مساله دیگری که مطرح است این است که طالبان پیش از این نیز مرگ نخستین رهبر خود یعنی ملا عمر را حدود دو سال مخفی نگه داشته بود. بعید نیست که چنین سناریویی در خصوص آخوندزاده نیز طرح ریزی شده باشد.
در پایان یادآوری می کنیم که پیش از این یک مطلب جامع دیگر در شبکه روشنا راجع به زندگی و فعالیت های احمد مسعود تهیه گردیده است. این گزارش را می توانید در وبسایت شبکه روشنا و یا از طریق کانال یوتیوب مشاهده نمایید.